Eylül

Aşk mı, mantık mı; his mi, akıl mı? Yoksa evlilik, mantık ile hislerin harmanlanmasıyla olgunlaşıp süregelen bir "çift kişilik yaşama sanatı" mı? Aşkın gelişmiş ve somut hâli diyebilir miyiz? Ya da beynimizin ilkelliğine açmış olduğumuz bir medeniyet savaşıdır belki de, kim bilir... Mehmet Rauf'un bu eserindeki ana olay; evli bir kadının, kocasının yakın arkadaşı ile arasında geçen yasak aşktır. Yazar; karakterler arasındaki psikolojik gerilimi ve yaşanan gelgitleri, kadın ve erkeğin toplumdaki yeri ve ilişkilerini ruhsal çözümlemeler de katarak çok akıcı ve net bir dille önümüze seriyor. Mehmet Rauf, Servet-i Fünun döneminin en önemli romancılarından biridir ve Eylül ilk psikolojik roman olarak adını Türk klasikleri arasına yazdırmıştır. Eylül, 1900 yılında önce Servet-i Fünun dergisinde yayımlanmaya başlamış, 1901'de ise kitap hâlinde basılmıştır. Mehmet Rauf yakından takip ettiği Halit Ziya Uşaklıgil'in eserlerine ve realizm (Gerçekçilik) akımına ilgi duymuştur. Romanlarından psikolojik tahlillere daha çok önem verdiği için kahraman sayısı azdır.