Tibet İmparatorluğu Tarihi

Christopher I. Beckwith'in Tibet İmparatorluğu Tarihi, Tibetlilerin Orta Asya'da siyasi ve askeri bir güç olarak ortaya ne zaman çıktıklarını ve bölgedeki dengeleri nasıl etkilediklerini kapsamlı ve karşılaştırmalı bir şekilde ortaya koyan bugüne kadar yazılmış en iyi eser olma özelliğini koruyor. Orta Çağ erken dönemi Orta Asya tarihinin kapsamlı bir anlatısının yapılamamasının en önemli sebebi olarak çok az sayıda erişilebilir kaynağın olduğuna dair yanlış bir kanaat söz konusudur. Christopher I. Beckwitt, âdeta bunun aksini ispat edercesine sadece Tibet kaynaklarını değil aynı zamanda Antik Kore (Koguryo), Çin, Arap ve en eski Türk kaynaklarını da kullanarak okuyucularına bütünlüklü bir tarih anlatısı sunuyor. Beckwitt'in bu kapsamlı çalışması, dünya tarihinde Tibet ve Orta Asya'nın oynadığı büyük rolün daha iyi anlaşılmasına önemli bir katkı sağlıyor.

Orta Asya'nın en büyük gücü olmak ve eski dünyanın hâkimi konumuna yükselebilmek için Türkler, Araplar, Çinliler ve Tibetliler arasında yüzlerce yıla ve tahayyülü bile akılları zorlayan bir coğrafyaya yayılan mücadelelerin tarihini okurken; genel Türk tarihi anlatısında gözden kaçan bilgileri, sürekli yeniden şekillenen dengeleri ve bölge devletlerinin aslında birbirlerini nasıl dönüştürdüğünü müşahede edeceksiniz. Örneğin kitapta, Talas Savaşı sırasında Çinliler, Uygurlar ve Araplar arasında cereyan eden ittifak arayışları ve mücadeleler anlatılırken aslında Tibetliler ve Uygurlar arasındaki münasebetlerin bölgedeki yeni ittifakların belirlenmesinde ne kadar önemli olduğu ortaya konuyor. Aynı zamanda, bir başka önemli Türk boyu Türgişler ile Tibetliler arasındaki ilişkilerin sanıldığı gibi kısa vadeli olmadığı, her fırsatta bu iki devletin Çin'e ve Araplara karşı nasıl tabii bir ittifak oluşturdukları belgelere dayanılarak anlatılıyor. Kitapta; siyasi ve askeri tarih dışında; Tibetlilerin dili, kimliği, sanatı ve gelenekleri de dönemin birincil kaynakları ışığında ele alınarak okuyucuların Tibet coğrafyasını daha yakından tanımaları sağlanıyor. Beckwith bir “Tibet tarihi” kaleme almakla beraber, Göktürkler, Uygurlar ve Türgişler gibi Türk tarihinin önemli devletlerinin Tibetlilerle ve bölge ülkeleriyle münasebetlerini de bu bağlamda ayrıntılı olarak anlattığı için, eseri bir anlamda Türk tarihine dönüştürmektedir.