İmam Muhammed Masum, Mektubat-ı Masumiyye'si ve İrade Meselesine Yaklaşımı

İmam Rabbânî'nin gölgesinde kalmış görünse de İslâmiyâtın bütün alanları itibarıyla onun kadar önemli bir âlim-sufi sima, oğlu ve halefi İmam Muhammed Mâsûm'dur. İmam Muhammed Mâsûm'un, önemli ve ünlü eseri Mektûbât-ı Mâsûmiyye'de ele alıp işlediği konuların ‘asılları' İmam Rabbânî'nin Mektûbât'ında mevcuttur. Ancak, genel anlamda babasının şârihi ve dini-manevi büyük işlevinin kısmen devam ettiricisi olan Muhammed Mâsûm'un "irade" gibi bazı konularda babasını geçmiş/aşmış olması söz konusudur. Onun, irade konusu ve bu konunun bağlantılı olduğu kaza ve kader, Allah'ın meşîeti, ezeli ilmi... gibi diğer konular üzerindeki —deyim yerindeyse— "ihtisas âlimliği", ilgili konular üzerinde son yıllar itibarıyla cereyan edegelen tartışmaların çözümüne katkı sağlayacağı gibi, dindarlık bağlamında ölçme-değerlendirme teşebbüslerine de zemin teşkil edici mahiyettedir.