Nakşilikte Ruhani Eğitim Usulü: Kelimat-ı Kudsiyye

Tasavvufta kişinin yüksek ahlakî meziyetlere sahip olması, onun bir an dahi Allah'ın zikrinden gaflete düşmemesiyle yakından ilgilidir. Ne var ki şeytanın vesvesesinden ve dünyevî arzulardan arındırılmayan kalp Rabb'ini hakkıyla zikredemez. Kur'an'da bahsi geçen hâli yaşayanların akıbeti hüsran olarak belirtilir. 1 Buna mukabil mâsivânın tesir etmediği kalpler de vardır, onlar sabah akşam her an Allah'ı zikreder.2 Söz konusu hâle ulaşabilmek için dinin buyruklarının özümsenerek yaşanması gerekir. Bu noktada tasavvuf, şeriat kurallarının içselleştirilmesi olan “ihsan” halini elde etmeye yardımcı olur. Tarikatlar ihsan haline erişmeyi arzulayan kimselerin başvurdukları eğitim kurumlarıdır. Söz konusu mertebeye erişme usûlü olarak Nakşibendî tarikatı “ruhanî tarik” yöntemini benimsemiştir. Bu usûl “kelimât-ı kudsiyye” olarak bilinen on bir esas üzerine bina edilmiştir.

Araştırmanın giriş kısmında çalışma süreci ve yöntemi hakkında bilgiler verilmiştir. Birinci bölümünde tarikatların ortaya çıkışı, eğitim usûlleri, insan yapısına dair yorumlar ve Nakşibendî tarikatı hakkında bilgiler verilmiştir. İkinci bölümünde Nakşibendî tarikatının “kelimât-ı kudsiyye” olarak bilinen on bir esas ayrı başlıklar altında incelenmiştir. Esaslarla ilgili, önce nas ve tasavvuf ilmi ışığında tespit edilen bilgiler verilmiş, sonra esaslar Nakşibendî tarikatı bağlamında incelenmiştir. Araştırma sürecinde öne çıkan unsur esasların nas ve tasavvuf ilmindeki yerini tespit etmek, esasların ne anlama geldiği, eğitim seyrindeki işlevi olduğu ve esaslar arası ince farklar ortaya konulmaya çalışılmıştır.