Kütüphane Risalesi Şeyh Said Efendi

Kitabı hazırlayan ve Arapçadan tercüme eden Abdulilah Fırat (Şeyh Said Efendi'nin Torunu) mukaddimede şunları kaydediyor: “Bu kitap Şeyh Said Efendi'nin kütüphanesinde bulunan kitaplar hakkında yazdığı bir risaledir. İnci güzelliğinde olan bu eser Kürdistan bölgesinde şahsi kütüphanesindeki mevcut kitapları hakkında yazılan ilk risaledir. Bu eserin içinde bahsedilen Şeyh Said Efendi'nin Hınıs merkez medresesi ve Kolhisar köyündeki medresesinde bulunan kitapları kıyamdan sonra dönemin rejimi tarafından işgal edilerek tarumar edilmiştir. Şeyh Said Efendi, kütüphanesinde teraküm eden Arapça, Farsça, Osmanlıca ve diğer dillerde yazılan kitapları hakkında Arap harfleriyle desti hattıyla katalog ve biyografik risale fihristi yazmıştır. Çok detaylı ve ilmi olan dört cilt kütüphane risalesinden maalesef bir nüshası Hınıs'ta Şeyh Said Efendi'nin komşusu olan merhum Şeyh Hüsameddin Efendi Tillovi'nin torunu İsmail Hoca vasıtasıyla elimize vasıl oldu. Şeyh Said Efendi, zamanında Kürdistan medreselerinde isimleri işitilmeyen tasavvuf, hilâfiyât, cihad, şeri ilimler, usulı din, fıkıh usulü, edebiyat türünden sarf, nahv, lügat, mantık, vad, maâni ve beyan kitapları, şairlerin birçok divanları, siyer, tarih, magazi, mevâiz, hikem kitapları ile ilim erbapları tarafından beğenilen her çeşit fen ve ilim dalında şerh, haşiye ve talikten oluşan ve birçok ilme ait olan kitapların isimlerini, tarif ve tanıtımlarını önem sırasına göre yazıp kaydetmiş, müellifi güzinlerin, aba ve ecdatları, isimleri, kabileleri, vilâdet ve vefat tarihlerini bu dört ciltlik eserde açıklamıştır. Maalesef bu dört ciltlik eserden ancak birinci cildine kavuşabildik, buna da şükrediyoruz.”