Bir İktisatçının Entelektüel Portresi Sabri F.Ülgener

Batı Avrupa'nın tefecilikten başlayıp,17. yüzyılda, sağlam bir zemine oturttuğu iktisadi hürriyetçiliğin oluşturduğu iş organizasyonu ve kredi kurumları ile kapitalizm, o günden bugüne, evrim sürecinde akmaya devam etmiştir. Buna karşılık Şark ülkeleri, özellikle Osmanlı ekonomisi, bu evrim sürecini kendi bünyesinde başlatamamıştır.Osmanlı ekonomik düzleminde kapitalizmin ruhunun oluşmasını Önleyen sebebleri veya bu sürecin önüne dikilmiş set ve engelleri bu çalışmada İnceleyeceğiz.İktisadi zihniyet dünyamıza ilişkin panoromik bir yaklaşımı ve objektif bilgi kümesi içinde iktisatla sosyolojiyi, sağlıklı bir biçimde ayıran Sabri F. Ülgener, iktisat teorisinin 'insan-madde' ilişkisine sıkışan açıklamaya dayalı yöntemi yerine, somut olgular karşısında, 'insan-insan' ilişkisine yönelmesi, bu yaklaşım tarzı ile o, Cumhuriyet Türkiyesi'nin nereye gideceğinden çok nereden geldiğinin daha önemli oluşuna cevaplar aradı. 'İnsan' karşısında 'insan'ı farklı cephelerden kuşattı.Her birinin toplum üzerindeki tesirlerini kurcalarken 'din'in yapısal özerkliğine ulaştı.Ülgener' in Türk tarihinde, Osmanlı asırları içinde yakaladığı atıl ve hantal zihniyetin çekip çevirdiği insanı tanımlamadaki başarılı kalemini, Tanzimat'tan 1980'e (hatta 2000' lere) , Osmanlıdan Cumhuriyet'e akan anti-madde bir iktisat zihniyetinin, Cumhuriyet' in devletçiliğini istismar ederek onu soysuzlaştırmış, devletçi yapılanmanın etrafında kümelenerek, rasyonellikten yoksun firmalar, iktisadi hürriyetçiliği perişan etmişlerdi. Son yüzyılın özet sergilemesi budur.Kapitalizm; 'bugünkü madde dünyasının kaçınılmaz yan ürünü; dönüşü olmayan yolu', Türkiye bu dönüşü olmayan yolun neresindeydi, ne kadar mesafe almıştı?Ülgener' in dediği gibi;... Bütün bu geri tepme ve engellemelere rağmen günümüz dünyası dev adımlarla değişiyor. Türk iş adamı, değişen bu dünyada yerini almak ve korumak istiyorsa, dünün sayı ve hesaptan hoşlanmayan, babacan, huzurlu dünyasına elveda demek zamanının, çoktan gelip çattığı bilincine varmakta gecikmeyecektir.Sabri Ülgener, İktisat Fakültesi' nin kuruluşundan bu yana sayısız bilim adamı yetiştirmiş ve Türkiye'nin ekonomi tarihi ile ilgili Önemli ve ufuk açan araştırmalar yapmıştır. Osmanlı İmparatorluğu' nun tarihindeki ekonomik olayları kronolojik bir sıra ile vermek yerine, sade bir dille geçmişi, bugünün süzgecinden geçirmeyi başarmış, bugün için de güncel olan '300 yıllık geri kalmışlığımızın' nedenlerine Özellikle zihniyet ile sosyal tutum ve davranışlar açısından yaklaşan Ülgener Hoca bu konuda geriye değerli eserler bırakmıştır.