Budala - 2

Rus romancısı, Moskova'da doğdu, Petrograd'da öldü. Babası hekimdi. Çocukluk yıllarını Moskova'da, zorba bir baba ile hasta bir anne arasında geçirdi. Bir süre sonra annesi öldü, babası kendini içkiye verdi. Petrograd Askeri Mühendislik Okulunu bitirdi (1843). Petrograd'daki yaşamı, bilimsel ve askeri bir sıkı düzen altında geçti. Geçimini sağlayabilmek için çeviriler yaptı. Memurlukta tutunamaya-cağını anladı. Yazar olmaya karar verdi. Mektup biçimindeki ilk yapıtı İnsancıklar'ı o sırada yazdı (1846). Roman, sıcak bir ilgiyle kaışılandı. Ancak, daha sonra yazdığı Ak geceler, Bir yufka yürekli, Netoçka Nezvanova gibi romanları, aynı ustalıkla yazılmamıştı. Onun için, halkın hayranlığı ilgisizliğe dönüverdi. Umudu kırılan yazar, genç liberallerin çevresine girdi. Petraçevskiy entı ikasına karıştığı için tutuklandı (1849). Yargılanarak ölüm cezasına çaıptırıldıysa da sonradan bağışlandı, ama Sibirya'ya sürgün edildi. Dört yıl orada zorla çalıştırıldı. Serbest bırakıldığında (1854) sana illetine tutulmuştu. Cezasını tamamlamak için, gene Sibirya'da er olarak orduda kaldı (1859'a dek). Bu arada evlenmişti. (1857). Ordudan ayrılmasına izin çıktı. Ama 4 ay daha bir kentte kalmaya zorlandı. Tümden bağışlanacak Petrograd'a döndü. Yeniden yazmaya başladı. Vremya (zaman) adında bil dergi çıkarmaya başladı. (1861). Stepançikovo köyü, Amcamın düşü, Ölüler evinde Anıları yazdı. Sürgün yaşamını anlatan bu son yapıt, ona yeniden ün kazandırdı, çarı bile etkiledi. İlk Avrupa gezisine çıktı (1862). Dergisi kapatıldı (1863). Gene Avrupa'ya gitti. Epoka (Çağ) adlı yeni bir dergi çıkarmaya başladı (1864). Kar ısı ve kardeşi öldü. Parasız kaldığından, dergisini kapattı (1864). Yer Altında Notlar'ı da yine sürgün yaşamının anılarına dayanarak yazdı. Borç içinde yaşıyordu. Almanya'ya gitti, kumara daldı. Danimarka üstünden Petrograd'a döndü. Sekreteriyle evlendi (1867). Almanya'ya gittiler, gene kumara daldı. Cenevre'ye geçtiler. Bundan sonraki dört yılını karısıyla birlikte Avrupa'da geçirdi. Italyayı gezdi. Petrograd'a döndüler (1871). Vaktiyle babasının öldürüldüğü çiftlikte bir süre kaldı (1877). Sibirya'dan döner dönmez yazdığı Suç ve ceza, asıl ününü sağlayacak romanlar dizisinin ilkidir.