Muhayyelat-ı Aziz Efendi

Türk edebiyatında modern anlamda roman ve hikayenin Tanzimat yıllarına rastladıı bilinmektedir. Giritli Ali Aziz Efendi'nin 18. Yüzyılın sonlarında yazdığı (1797) Muhayyelat adli eser ise, geleneksel hikaye ile modern anlatma tarzı arasında bir yere sahiptir. Eserin yazarı Giritli Aziz Efendi'Nin hayatı hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır. Edip, şair mutasavvıf ve elçilik görevlerinde bulunmuş bir devlet adamı olduğu, Avrupa'lı bilginlerinde bulunmuş bir devlet adamı olduğu, Avrupalı bilginlerle tanışıp çeşitli ilmi konularda onlarla tartıştığı gibi hususlar eserinin başında verilen bilgiler arasında. Yazarın, Muhayyelat'tan başka Varidat isimli tasavvufi bir eseri, Türkçe ve Farsça şiirleri bulunmaktadır. Muhayyelat'ın önsözünde bahsedilern Avrupalı bilginlerin sorularına cevap olarak yazdığı risale ise henüz bulunamamıştır.