98 Numaralı Mühimme Defteri; (H.1100/M.1688-1689)

Dünya tarihinde zamanın önüne geçerek uzun yıllar varlığını sürdüren devletlerin ortak özellikleri, idari, adli, askerî ve mali alanlarda oluşturdukları sistemin sağlam ve değişen şartlara ayak uydurabilir nitelikte olmasıdır. Modern devleti aşiret devletlerinden ayıran bu yapısal düzenin işlerlik kazanmasının altında yatan en önemli faktör hiç şüphesiz muamelat işlerinin kurumsal bürolarda kayıt altına alınmış olmasıdır. Osmanlı arşiv kataloğunda yüzlerce sayısı olan mühimme defterleri 1553 tarihinden itibaren üç asırlık bir birikimi ihtiva etmektedir. Bu çalışmanın esas konusunu oluşturan 98 Numaralı Mühimme Defterinin en önemli özelliği, başarısızlıkla sonuçlanan 2. Viyana kuşatmasının etkilerinin devam ettiğini ve devlet yönetiminde olağanüstü bir durumun yaşandığını gösteren önemli kararları ihtiva etmesidir. Bu defterde yer alan kararlarda aynı zamanda duraklama dönemini yaşayan bir devletin bir çok cephede savaştığı halde dirlik ve düzenini koruma çabaları da fark edilmektedir.