Hükema-yı Cihan ve Ta'lim ve Terbiye Tarihi

İnsanlık tarihi kadar eski olan eğitim öğretim faaliyetialanında dünyanın her tarafında yetişen eğitimciler veyazdıkları eserleri olduğu gibi bizim eğitim tarihimizdede birçok eğitimcimiz ve bıraktıkları eserleri vardır, iştebu alanda yetişen ve kendinden bugün faydalandığımızeserler bırakan muallimlerimizden biri KozanMutasarrıfı Musa Kâzım'dır. Kendisi Tarih-i OsmanîEncümeni yardımcı üyeliği, müdürlük gibi idarigörevlerinin yanında eğitim öğretim faaliyetlerinede aktifolarak katılmış ve bu konudaki tecrübe ve tespitleriniTaşra Ma'ârif Memurlarına Mahsus Rehber-i Tedris veTerbiye adı altında toplamış ve bu kitabını hemokutmuş hem de diğer öğretmen ve idarecilerinistifadesine sunmuştur. Eserde Musa Kâzım Efendi,sadece ilkçağdan eserin yazıldığı yıla kadar eğitimingelişimini ve eğitim için önemli filozoflar ve eserbilgilerini sunmakla kalmamış, 1908 yılında ilan edilen2. Meşrutiyet Dönemine uygun olarak nasıl bir eğitimanlayışının izlenmesine yönelik açıklamalar da yeralmaktadır.