Laleli Hacı Mustafa Efendi, Rûznâme Osmanlı Rus Savaşı Günlüğü

1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı, Türk tarafınca ilan edildi. Uzun sürmeyeceği ve Osmanlı Devleti'nin kârlı çıkacağı ümit ediliyordu. Ancak gelişmeler hiç de beklendiği gibi seyretmedi. İlk defa Rusya karşısında ağır yenilgiler alındı ve büyük kayıplar verildi. Savaşı sonlandıran Küçük Kaynarca Antlaşması da Türk tarafı için ağır şartlar ihtiva ediyordu. Elinizdeki günlük bizzat bu savaşa katılan ve sonuna kadar da cephede bulunan Silâhdâr Mustafa Efendi tarafından kaleme alınmıştır. Günlük, savaşın Mart 1769-Şubat 1770 tarihleri arasındaki gelişmelerini ihtiva eder. Eserde Osmanlı ordusunun İstanbul'dan çıkışı, Rusların casusluk faaliyetleri, cephelerden gelen raporlar, Türk ordugâhının durumu ve savaşın seyri hakkında, çoğu başka kaynakta olmayan bilgiler verilmektedir. Mustafa Efendi'nin eseri, Osmanlı'nın çöküşünü başlatan 1768-1774 Savaşı ile ilgili şimdiye kadar tespit edilmiş tek günlüktür.