Fars'ın Don Juan'ı

Elinizdeki bu kitap, bir Müslüman iken daha sonra bir Katolik olan ve "Don Juan" adını alan Oruç Bey'in notlarından oluşmuş bir eserdir. Oruç Bey (yani Persli Don Juan), bir iyiniyet elçisi olarak 1599 yılında Pers İmparatorluğundaki İsfahan kentinden başlayıp İspanya'nın Vallodolid kentinde sona eren bu uzun ve ilgi çekici yolculuğu sırasında gördüğü, gezdiği ve yaşadığı yerleri ve buralardaki kişi ve olayları bu kitabında anlatmıştır. Bu çalışmayı önemli kılan somut nedenlerden biri, bu konuda yazılmış ilk örneklerden biri olmasıdır. Gözden kaçan diğer bir neden ise, tür olarak da birçok kitap türünün karışımından oluşmasıdır. Çünkü bu kitap; 1- Yazarının, Pers İmparatorluğu'ndan Avrupa'ya gönderilmiş bir tür iyiniyet elçisi olması nedeniyle bu kitap bir "Sefaretnâme" dir. 2- Sefaretnameler çoğunlukla bir ülkeyi anlatırken, bu kitap, hem yazarının gezgin ve maceracı ruhunu, hem de onlarca ülkeyi ve krallığı anlatması göz önüne alındığında ise bir "Seyahatnâme" dir. 3- Yazar; gezdiği yerlerin nüfüsunu, hane sayısını, iklimini, bitki örtüsünü, denizlerini, nehirlerini, göllerini, ovalarını, dağlarını vs. tek tek belirttiği için, bu kitap coğrafi anlamda, çizilmiş haritalardan meydana gelmiş bir Atlas değilse de, yazılı metinlerden oluşmuş, yani sözcüklerle meydana getirilmiş bir "Cihannümâ" dır. 4-Yazarın, kendi kalemi ile özyaşamını anlattığı bir "Otobiyografi"dir. 5- Bir kişinin görüşünü yansıttığını unutmadan ve bazen objektif olmadığını da gözönünde tuttuğunuzda, öznel ve kişisel bir "Tarih Kitabı" dır. 6- Kitabın örgüsüne ve kurgusuna baktığınızda ise bir "Tarihi Roman"dır.