Zor Zamanda Siyaset ;İmâmü’l-Haremeyn Cüveynî ve Gıyâsü’l-ümem fî iltiyâsi’z-zulem Adlı Eseri

Elinizdeki çalışmada, siyasi düşüncenin fıkıh ilmiyle ilgili boyutunda önemli bir yere sahip olan ve bu sahanın klasikleşen müellifleriyle bazı farklılıklarının bulunması hasebiyle dikkat çeken İmâmü'l-Haremeyn el-Cüveynî'nin (419-478/1028-1085) el-Gıyâsî başlıklı eseri, yazım amacı, bağlamı, teklif ve eleştirileri ile sonrasına etkisi açısından incelenmektedir. Cüveynî, el-Gıyâsî'de siyasi-fıkhî ahkâmı, elde edilmesi bakımından katî ve zannî olmak üzere ikiye ayırmaktadır. Teorik alt yapısı fıkıh usulü eserlerinde bulunan bu ayrım, Cüveynî tarafından bir ahkâm-ı sultâniyye eseri olan el-Gıyâsî'ye taşınmakta ve kitaptaki meseleler bu ayrıma göre ele alınmaktadır. Eser, erken sayılabilecek bir dönemde hem fıkıh içinde siyasi olarak nitelenebilecek bir alt alanın belirginleştirilmesi açısından hem de bu alanın fıkhın diğer alanlarının tabi olduğu katiyyât-zanniyyât tasnifine göre incelenmesi açısından dikkat çekmektedir. Eser aynı zamanda dinî bilginin zaman ilerledikçe ortadan kaybolması ihtimalini göz önünde bulundurarak ahir zaman Müslümanları için bir ilmihal mahiyetini de taşımaktadır.